Kierowanie płodnością krów, Weterynaria - prezentacje i artykuły, Inseminacja

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
//-->Kierowanie płodnością krówWiadomości Zootechniczne, R. LI (2013), 1: 132–135Kierowanie płodnością krówWyzwanie wzrasta wraz z wydajnością mlekaostatnich latach obserwuje się u bydłamlecznego obniżające się wciąż wska-źnikipłodności. Jako przyczynę wskazuje sięniezbyt wyraźnie zaznaczające się objawy rui,w wyniku czego staje się ona coraz trudniejrozpoznawalna (Lopez i in., 2004; Wiltbanki in., 2008).Zjawisko to przypisuje się stale rosnącejwydajności mlecznej krów, która w ostatnich 50latach zwiększyła się parokrotnie. Stwierdzonomianowicie w badaniach związek między wyso-kościąśredniegodziennego udoju a długościąWtrwania rui i koncentracją hormonów estrogen-nych we krwi (Lopez i in., 2005). Wraz z wy-dajnością mleka rośnie bowiem intensywnośćprzemiany materii i związany z tym zwiększonyprzepływ krwi przez wątrobę. W wątrobie nastę-puje rozpad hormonów estrogennych i progeste-ronu. Rosnący przepływ krwi przez wątrobę po-ciąga za sobą przyspieszenie procesu rozpadutych hormonów. Zmniejszająca się koncentracjaestrogenów we krwi sprawia,żeekspresja cha-rakterystycznych dla rui objawów jest słabiejdostrzegana (rys. 1).132Z czasopism zagranicznychKierowanie płodnością krówPonadto, przyczyną obniżania się wska-źnikówpłodności jest występujący w okresiepoporodowym ujemny bilans energii. Przedłuża-jąca się faza ujemnego bilansu energii w okresiewysokiej mleczności krów staje się czynnikiemryzyka dla prawidłowego przebiegu rozrodu(Wiltbank i in., 2006).Znaczne niedobory energii w organizmiemogą niekorzystnie wpływać na proces formo-wania się w przysadce mózgowej hormonu regu-lującego, tj. GNRH, jaki ma u ssaków nadrzędneznaczenie dla funkcji organów rozrodczych.Zwierzęta z nasilonym deficytem energii są ła-two rozpoznawalne z powodu znacznego ubytkumasy ciała po ocieleniu. Skłonne są do tegoprzede wszystkim te zwierzęta, które przed ocie-leniem były w przesadnie dobrej kondycji. Naj-ważniejszym sposobem zapobiegania temu zja-wisku jest unikanie doprowadzania krów donadmiernej kondycji w późnej fazie laktacjii podczas zasuszenia. Należy równocześnie do-bitnie stwierdzić,żerosnącej wydajności mlecz-nej krów nie musi towarzyszyć pogarszanie siępłodności.Przykładem tego mogą być wyniki ba-dań Zubego i Frankego (2007) przedstawionew tabeli 1. W badanej populacji w grupie krówo najwyższej wydajności mlekaśredniawartośćwskaźników płodności nie była niższa niżu krów w grupie o wydajności najniższej.Tabela 1. Wskaźniki płodności krów w zależności od ich wydajności mlecznej (Zube i Franke, 2007)25% zwierząto najwyższej wydajności(10 100 kg)382,414025% zwierząto najniższej wydajności(8036 kg)382,3137WskaźnikiZacielenie po pierwszym unasienieniu (%)Liczba zabiegów na jedno zacielenie (n)Okres międzyciążowy (dni)Przy współczesnym wysokim poziomiewydajności mlecznej osiąganie zadowalającychproducenta wyników wymaga systematycznejrealizacji ustalonych dla stada strategicznychzadań i założonych sposobów codziennego po-stępowania.Jednym z zasadniczych czynnikówwpływających na wyniki rozrodu jest optymali-zacjażywienia,przede wszystkim przed i poocieleniu.Rozstrzygający wpływ na następną lak-tację ma faza zasuszenia krowy i jej przygoto-wania do laktacji oraz przebieg ocielenia.Straty ekonomiczne spowodowane obni-żeniemwskaźników płodności są wciąż szaco-wane zbyt nisko. Każdy dzień tzw. czasu zwło-ki*powoduje niepotrzebny wzrost nakładów naJest to wskaźnik określający w dniach odstęp międzypierwszym po ocieleniu unasienieniem, jeśli okazałosię nieskuteczne a unasienieniem, po którym nastąpi-ło zapłodnienie.*produkcję, wynoszący od dwóch do czterecheuro. Można z tego wywnioskować, jaki poten-cjał ekonomiczny jest w wielu gospodarstwachdaremnie tracony. Jest zatem ważne, aby w kie-rowaniu rozrodem nastawić się na uchwycenieobjawów rui u krów, mających krótko trwającąruję i doprowadzenie każdorazowo do ich una-sienienia w stosownym czasie. Tu ma znaczenienie tylko osiągnięty stopień rozpoznania rui, lecztakże poprawienie stopnia skutecznego jej wyko-rzystania.Obserwacja rui kluczowym problemem dlapłodnościPrace prowadzone w gospodarstwachobjętych opieką Instytutu Genetyki ZwierzątUżytkowych w Mariensee potwierdziły w pełni,jak ważnym czynnikiem wpływającym na płod-ność w pogłowiu krów mlecznych jest obserwa-cja rui. Miarą charakteryzującą skuteczność tejZ czasopism zagranicznych133Kierowanie płodnością krówczynności są parametry: wskaźnik rozpoznaniarui i wskaźnik wykorzystania rui.Pierwszy z nich obejmuje krowy i jałówkiw stadzie, u których zauważono ruję i odnotowanoto. Grupa zwierząt będących w rui w danym okre-sie 21 dni składa się z krów i jałówek:– figurujących w wykazie zwierząt do ob-serwacji rui (sporządzanym periodyczniei ujmującym zarówno zwierzęta wpro-wadzane do rozrodu, jak i te, u którychpowtórzenie rui jest spodziewane),– nie objętych tym wykazem i do niegodopisanych po zauważeniu u nich rui.Przy obliczaniu wartości wskaźnika roz-poznania rui traktuje się całą tę grupę sumarycznie.Drugi parametr – wskaźnik wykorzysta-nia rui – odnosi się do tych samych okresów 21-dniowych co parametr pierwszy. Obejmuje ontylko po raz pierwszy unasienione zwierzęta,które:– znalazły się w aktualnym wykazie prze-widzianych do pierwszego unasienienia,wchodzących do rozrodu po upływie fi-zjologicznie uwarunkowanego okresuprzestoju poporodowego, bądź też po ce-lowo przez hodowcę przedłużonymokresie przestoju,– są wprowadzanymi do rozrodu jałów-kami,– są krowami lub jałówkami, jakie zostałypo raz pierwszy unasienione, mimożenie były do tego przewidywane.Wszystkie zwierzęta z tego wykazu mu-szą w danym okresie 21-dniowym figurowaćtakże w wykazie zwierząt przewidzianych doobserwacji rui, bo od jej wykrycia uzależnionajest możliwość ich wykorzystania do unasienie-nia. W wykazie zwierząt przewidzianych doI unasienienia niezbędna jest rubryka, służąca dozapisu wykrycia rui u danego zwierzęcia (tylkowtedy zwierzę zostaje wzięte do obliczeniawskaźnika wykorzystania rui).Jeśli się okaże,żewśród zwierząt pierw-szy raz unasienionych (w danym 21-dniowymokresie) znalazły się osobniki nie ujęte w wyka-zie na dany okres, to przed obliczeniem wartościwskaźnika wykorzystania rui trzeba je dodatko-wo w wykazie umieścić, ponieważ tylko wtedyobliczony w procentach wskaźnik będzie praw-dziwy. Wskaźnik ten, w odróżnieniu od wskaź-nika rozpoznania rui, nie obejmuje zwierząt po-wtarzających ruję i podczas niej unasienionych.Sporządzanie obu wymienionych wyka-zów na nadchodzące kolejno okresy 21-dniowewymaga indywidualnego potraktowania każdejkrowy i jałówki z uwzględnieniem wielu danycho tych zwierzętach. Dane te stają się w sumiepodstawą dla hodowcy, decydującego o wpro-wadzeniu zwierzęcia do wykazu na dany okres.Podjęta decyzja będzie rzutować nie tylko nakwestie rozrodu, lecz także na liczne aspektyhodowli i produkcji w stadzie.Same wartości obu wskaźników (w pro-centach) uzyskujemy natomiast drogą prostegorachunku. Przy pierwszym parametrze (tj.wskaźniku rozpoznania rui) liczbę zwierząt,u których wykryto ruję, dzieli się przez sumęzwierząt objętym wykazem. Drugi parametr ob-liczamy, dzieląc liczbę pierwszy raz unasienio-nych przez sumę zwierząt ujętych w wykazie.Wprowadzenie obu tych nowych wskaź-ników do dokumentacji hodowlanej krówmlecznych ma pierwszorzędne znaczenie z na-stępujących powodów:– w zarządzaniu rozrodem bydła kierowa-nie płodnością odgrywa rolę podstawo-wą, a do pełniejszej oceny uzyskiwa-nych przez hodowcę na tym polu efek-tów służą dodatkowo obydwa omawianewskaźniki,– do obliczania wartości tych wskaźnikówdla stada brane są pod uwagę także kro-wy, którym hodowca celowo opóźniłponowne zacielenie i które wskutek tegonie są brane od obliczania okresu mię-dzyciążowego i międzyocieleniowegooraz przestoju poporodowego, gdyż nie-prawdziwie obniżyłybyśredniątychwskaźników dla stada.Odnosząc się do obserwacji rui u króww ogóle, warto podkreślić,żezasadnicze zna-czenie ma powierzenie tej funkcji odpowiedzial-nemu i przeszkolonemu fachowcowi, wykonują-cemu tę czynność zgodnie z instrukcją i należytąuwagą oraz skrupulatnie odnotowującemu po-czynione obserwacje. Dużą wagę należy przy-wiązywać do metodycznego postępowaniaw tym zakresie. Trzeba także brać pod uwagęzdarzające się skracanie czasu przebiegu ruii mało wyraziste jej symptomy. Konieczne jest134Z czasopism zagranicznychKierowanie płodnością krówzwłaszcza staranne przypatrywanie się zwierzę-tom wcześnie rano i parokrotnie potem w ciągudnia. Wchodzi również w rachubę użycie specja-listycznych urządzeń do wykrywania rui. Cennesą zwłaszcza systemy pomiaru jej aktywnościw połączeniu z określeniem innych parametrów,np. przewodnictwa. Nową formą tych urządzeńjest system rejestrujący specyficzny sposób poru-szania się samicy będącej w rui (np. firmy Milkli-ne). Producent dołącza do tego interesującą moż-liwość poprawy rozpoznawania rui w oborze.Ważne jest, aby rejestrowane były rujenie tylko zwierząt przewidzianych aktualnie dozapłodnienia. Przebieg cyklu po ocieleniu takżezasługuje na odnotowanie. Tyko tą drogą moż-liwe jest wczesne wykrycie zwierząt mającychschorzenia narządów rodnych i podjęcie leczeniarokującego wyzdrowienie. Do tego potrzebnyjest również przemyślany program realizacjiprzywracania płodności. Przewiduje on prze-prowadzanie rutynowo zaplanowanych badańzwierząt, które nie zostały unasienione do usta-lonego po ocieleniu czasu.Zwierzęta, które zostaną przy takim ba-daniu uznane za chore, będą leczone i poddawa-ne kontroli wyników leczenia po upływie około2 tygodni od rozpoczęcia kuracji. Do takiej kon-cepcji postępowania musi zostać włączone moż-liwie wczesne, ostrożne i bezpieczne badaniecielności, aby niezapłodnione zwierzęta znówobjąć obserwacją rui bądź ruję u nich wywołać.Ważna jest przy tym kontynuacja terminowychbadań w rozpoczętym postępowaniu leczniczym.Niektóre zwierzęta muszą być regularnie podda-wane badaniom dodatkowym, zanim osiągnie sięzamierzony wynik.Wzmacnianie ekonomicznych efektówgospodarstwa prowadzącego oborę krów mlecz-nych nieodzownie wymaga na co dzień facho-wego kierowania nią na najwyższym poziomie.Zapewnienie tych efektów, będących podstawąbudżetu gospodarstwa, jest niewątpliwe osiągal-ne, jeśli przyczyni się do tego konsekwentna rea-lizacja strategicznej koncepcji kierowania płod-nością, opartego w dużej mierze na systema-tycznie prowadzonej obserwacji rui.LiteraturaLopez H., Satter L.D., Wiltbank M.C. (2004). Rela-tionship between level of milk production and estrousbehavior of lactating dairy cows. Anim. Reprod. Sci.,81, 3/4: 209–223.Lopez H., Caraviello D.Z., Satter L.D., Fricke P.M.,Wiltbank M. (2005). Relationship between level ofmilk production and multiple ovulations in lactatingdairy cows. J. Dairy Sci., 88, 8: 2783–2793.Wiltbank M.C., Lopez H., Sartori R., Gument A.(2006). Positive and negative effects of high energyconsumption on reproduction in lactating dairy cows.In: Proc. of the 2006 Tri-State Dairy Nutrition Con-ference, Fort Wayne, Indiana, USA, 25–26 April2006.Wiltbank M.C., Gumen A., Lopez H., Sartori R.(2008). Management and treatment of dairy cows thatare not cycling or have follicular cysts. In: Notting-ham Fertility Meeting 2007. Cattle Practice, 16 (1):14–19.Na podstawie:Markus Jung(2012), FruchtbarkeitsmanagementWachsende Herausforderung bei steigender Leistung.©MASTERRIND Magazin, ISSN 1867–2809, April2012, 16: 64–65.Adres do korespondencji:Institut für Nutztiergenetik, Friedrich Loeffler-Institut, Mariensee, Höltystraβe 10,D-31535 Neustadt a. RbgTłumaczenie i opracowanie:KazimierzŻukowskiZ czasopism zagranicznych135 [ Pobierz całość w formacie PDF ]
  • zanotowane.pl
  • doc.pisz.pl
  • pdf.pisz.pl
  • klobuckfatima.xlx.pl