Kem w Lipowie, IISemestr, fizjografia, Geologia Geomorfologia Gleboznawstwo, 100 najciekawszych obiektów ...

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Kem w Lipowie
Lokalizacja:
województwo warmiñsko-mazurskie
powiat gi¿ycki
gmina Kruklanki
miejscowoϾ Lipowo
5996
Rejon geograiczny:
Pojezierze Wschodnioba³tyckie
Pojezierze Mazurskie
Pojezierze E³ckie
Jednostka geologiczna:
platforma wschodnioeuropejska
wyniesienie mazurskie
zlodowacenie Wis³y
5994
4572
4574
1
Na wyniesieniu mazurskim, w rejonie Puszczy Boreckiej,
znajduje siê niewielka osada Lipowo, na pó³noc od której
usytuowane jest wzniesienie zwane Gêsi¹ Gór¹ (205,6 m
n.p.m.). Jest to forma geomorfologiczna - kem, zwi¹zany
ze wzgórzem morenowym, nale¿¹cym do ci¹gu takich
wzniesieñ wyznaczaj¹cych kolejne fazy recesji l¹dolodu
stadia³u pomorskiego, zlodowacenia Wis³y. Procesy te mia³y
miejsce w plejstocenie, oko³o 15 tysiêcy lat temu.
Obszar Puszczy Boreckiej obituje w liczne obni¿enia,
cieki i niewielkie dolinki, a amplituda wysokoœci nie prze-
kracza tutaj 100 m. Jest to teren tzw. wysoczyzny – obszaru
ukszta³towanego w czasie deglacjacji polegaj¹cej na wytapia-
niu materia³u morenowego ze stagnuj¹cych b¹dŸ martwych
mas lodowcowych. W budowie wewnêtrznej wysoczyzny
bior¹ udzia³ naprzemianleg³e utwory zbudowane z glin
zwa³owych i osadów luwioglacjalnych (rzeczno-lodowco-
wych), pomiêdzy którymi znaleŸæ mo¿na tak¿e wtr¹cenia
osadów limonoglacjalnych (jeziorno-lodowcowych) oraz
fragmenty kier lodowcowych.
Na terenie Puszczy Boreckiej wystêpuj¹: wzniesienia
sandrowe, doliny wód roztopowych oraz liczne kemy. Te
ostatnie tworz¹ wzniesienia do wysokoœci 200-220 m
n.p.m., zazwyczaj przykryte osadami powsta³ymi w czasie
deglacjacji l¹dolodu. Kemy powstaj¹ w otwartych szczelinach
lodowcowych, podczas stagnacji l¹dolodu, lub gdy stawa³
siê martwy.
Kem w Gêsiej Górze zbudowany jest z osadów piaszczy-
sto-¿wirowych. Ma on charakterystyczn¹, pod³u¿n¹ formê o
przebiegu pó³nocno-zachodnim - po³udniowo-wschodnim,
i podciêty jest od pó³nocy dolin¹ wód roztopowych. W
wyrobisku, maj¹cym rozci¹g³oœæ 120 metrów i wysokoœæ
skarpy dochodz¹c¹ do 20 m, ods³aniaj¹ siê cyklicznie
osady piaszczyste i piaszczysto-¿wirowe, powstaj¹ce w
warunkach szybkiego przep³ywu wód. Ka¿dy cykl sk³ada
siê z dwóch serii: z ¿wirów i piasków ró¿noziarnistych, w
których widoczne jest warstwowanie rynnowe oraz piasków
drobnoziarnistych (miejscami mu³kowatych). Osady maj¹
barwê jasnobe¿ow¹.
Utwory buduj¹ce wzniesienie s¹ luŸne, dlatego te¿
œciany ods³oniête w wyrobisku ulegaj¹ sukcesywnemu
zape³zywaniu i obsuwaniu. W zwi¹zku z prowadzon¹ tu
okresowo eksploatacj¹ materia³u (g³ównie na potrzeby bu-
dowlane) niezbêdne jest uzyskanie zgody na wejœcie na teren
¿wirowni. Grupy zwiedzaj¹ce ten obiekt winny zachowaæ
nale¿yt¹ ostro¿noœæ, zw³aszcza w pobli¿u œcian.
W Wolisku, po³o¿onym w odleg³oœci ok. 1,5 km od
Gêsiej Góry, znajduje siê stacja hodowli ¿ubrów. Aktualn¹
ich liczbê okreœla siê na 60 sztuk, jest to nie lada atrakcja
turystyczna w tej okolicy. Na terenie Puszczy Boreckiej znaj-
duje siê te¿ kilka ciekawych rezerwatów przyrody: rezerwat
lorystyczny Borki, Wyspa Lipowa, Mazury, Lipowy Jar oraz
rezerwat krajobrazowo-leœny Pi³ackie Wzgórza, na terenie
którego znajduj¹ siê wa³y morenowe poroœniête borem
sosnowym i œwierkowym.
Aby dostaæ siê na Gêsi¹ Górê nale¿y z Kruklanek udaæ
siê w kierunku Jurkowa i skrêciæ na Wolisko. Doje¿d¿aj¹c
do Woliska, skierowaæ siê na prawo do Lipowa i przed wsi¹
skrêciæ w lewo.
Obiekt znajduje siê w pobli¿u Szlaku Puszcza Borecka,
oraz w pobli¿u wspomnianej hodowli ¿ubrów i wioski
indiañskiej. W Kruklankach zobaczyæ mo¿na inne ciekawe
obiekty, takie jak ruiny mostów kolejowych i sieci umocnieñ
- bunkrów. Na Gêsiej Górze, w kierunku wschodnim od ko-
rony œciany, znajduj¹ siê tak¿e pozosta³oœci grodziska. Górna
krawêdŸ wyrobiska poroœniêta jest lasem liœciastym.
2
The kame in Lipowo
In the Borki Forest a small settlement Lipowo is located.
North from the settlement there is a hill called Gêsia Góra
(Goose Mt.) (205.6 meters a.s.l.). This is the kame – a
geomorphological form related to a moraine hill, which
228
Lipowo
belongs to the group of glacial hills marking the successive
retreats of the ice sheet dated back to the Pomeranian
stage of the Vistula River glacial period. The Borki Forest
includes numerous depressions, streams and small valleys
as well as outwash plains, meltwater valleys and common
kames. The latter form hills up to 200-220 meters a.s.l.,
usually covered by luvioglacial sediments deposited by
the receding ice sheet.
The kame in Gêsia Góra consists of sands and gravels.
It is typically elongated, trending NW-SE and dissected
from the north by a meltwater valley. The excavation, 120
meters long and 20 meters high, exposes sand and sand-
gravel sediments deposited under rapid low conditions.
Each depositional cycle includes two series: ine-grained
sands (locally clayey) and gravels with random-grained
sands in which trough cross-bedding can be observed.
In Wolisko, some 1.5 kilometers from the kame, the
European bison breeding farm is located. Moreover, in the
area of Borki Forest several nature conservation reserves
can be visited: the lora reserve in Borki, the Linden Island,
the Mazury, the Linden Gorge and the Pi³ackie Hills land-
scape and forest reserve, which provides perfect examples
of moraine ridges covered by pine and spruce forests. The
kame is located close to the Borki Forest trail, nearby the
breeding farm and the Indian village. In Kruklanki other
intersting objects can be seen: ruins of railway bridges and
remains of a fortiication system.
The site can be approached from Kruklanki, heading to
Jurków village, then turning towards Wolisko one, then turn-
ing right to Lipowo, then turning left, before the village.
1
2
Autor karty stanowiska dokumentacyjnego i fotograii:
K. Pachocka-Szwarc (2005)
Wybrana literatura: 166, 173, 199, 294, 402
229
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
  • zanotowane.pl
  • doc.pisz.pl
  • pdf.pisz.pl
  • klobuckfatima.xlx.pl