Karol Wojtyła- Miłość i odpowiedzialność,

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Karol Wojtyła
MIŁOŚĆ
I ODPOWIEDZIALNOŚĆ
1
WPROWADZENIE
Wstp do wydania I
Istnieje pogląd, że na temat małżestwa mogą wypowiada si tylko ci ludzie, którzy w nim
żyją, a na temat miłoci midzy kobietą a mżczyzną tylko te osoby, które ją przeżywają.
Pogląd ten domaga si osobistego i bezporedniego dowiadczenia, jako podstawy
wypowiadania si w danej dziedzinie. Tak wic duchowni i osoby żyjące w celibacie nie mogą
mie nic do powiedzenia w sprawach miłoci i małżestwa. Pomimo tego przemawiają oni
czsto i czsto też piszą na te tematy. Brak dowiadczenia własnego, osobistego, nie
przeszkadza przy tym o tyle, że posiadają bardzo bogate dowiadczenie porednie płynące z
pracy duszpasterskiej. W pracy duszpasterskiej spotykają si bowiem tak czsto i w tak
różnych momentach czy sytuacjach włanie z tymi problemami, że tworzy si z tego jakie
inne dowiadczenie, niewątpliwie bardziej porednie i "cudze", ale równoczenie o wiele
szersze. Włanie za wielo faktów z tej dziedziny tym bardziej pobudza do refleksji ogólnej i
do szukania syntezy.
W ten sposób powstała też niniejsza książka. Nie stanowi ona wykładu doktryny. Jest
natomiast przede wszystkim owocem nieustannej konfrontacji doktryny z życiem (na tym
włanie polega praca duszpasterza). Doktryna - nauka Kocioła - w dziedzinie moralnoci
"płciowej" opiera si na Ewangelii, której wypowiedzi na ten temat są zwiłe, a
równoczenie wystarczające. Aż dziw, że można w oparciu o tak niewielką ilo zda
zbudowa system tak kompletny. Trafiają one najwidoczniej w punkty newralgiczne
zagadnienia, w punkty wiążące, które decydują o całej reszcie zasad i norm moralnych.
Wystarczy mie do dyspozycji tych kilka tekstów: Mt 5,27.28; Mt 19,1-13; Mk 10,1-12; Łk
20,27-35; J 8,1-11; 1 Kor 7 (w całoci); Ef 5,22-33 - aby urobi sobie dosy przejrzyste poglądy
na dany temat. W książce niniejszej (która nie stanowi jakiego studium egzegetycznego) do
tych tylko kilku najważniejszych zda nawiązujemy.
Jeżeli jednak samo zestawienie norm etyki katolickiej na odcinku moralnoci "płciowej" jest
łatwe, to natomiast, co krok wysuwa si potrzeba ich uzasadnienia. Normy te bowiem
natrafiają wielokrotnie na sprzeciw, bardziej może w praktyce niż w teorii, ale duszpasterz,
który spotyka si przede wszystkim z praktyką, musi szuka tych uzasadnie. Zadaniem jego
bowiem nie jest tylko nakazywa czy zakazywa, ale uzasadnia, tłumaczy i wyjania.
2
Książka niniejsza zrodziła si w zasadniczej mierze z potrzeby uzasadnienia norm katolickiej
etyki seksualnej - i to uzasadnienia jako możliwie najbardziej ostatecznego, apelującego do
najelementarniejszych i bezspornych prawd moralnych z najbardziej podstawowych wartoci
czy dóbr. Dobrem takim jest osoba, a prawdą moralną najcilej związaną włanie ze
wiatem osób jest "przykazanie miłoci" - miło bowiem jest dobrem właciwym dla wiata
osób. I dlatego najbardziej podstawowe ujcie moralnoci seksualnej to ujcie na zasadzie
"miłoci i odpowiedzialnoci" - stąd tytuł całej książki.
Ujcie takie domaga si szeregu analiz. Książka niniejsza przy całym swoim syntetycznym
nastawieniu jest mocno analityczna. Przedmiotem analizy jest wic naprzód osoba w relacji
do popdu seksualnego, póniej miło, jaka na jego podłożu wyrasta midzy kobietą a
żczyzną, z kolei cnota czystoci jako nieunikniony współczynnik owej miłoci, wreszcie
zagadnienie małżestwa i powołania. Wszystkie te problemy są przedmiotem analiz, nie
opisów - chodzi, bowiem włanie o wydobycie uzasadnie, którym zawdziczają swoją racj
bytu reguły i normy katolickiej etyki "seksualnej". Książka ma w całoci charakter filozoficzny
- etyka bowiem jest (i może by tylko) czcią filozofii.
Czy posiada znaczenie praktyczne? Czy jest "życiowa"? W założeniu jak najbardziej, chociaż
nigdzie nie sili si na podanie jakich gotowych recept czy drobiazgowych przepisów
postpowania. Nie jest kazuistyczna, stara si bardziej o stworzenie całociowej wizji
zagadnienia niż o szczegółowe rozwiązania - wszystkie one, bowiem w jaki sposób mieszczą
si w tej wizji. Tytuł książki jest najwłaciwszym jej wyrazem: w odniesieniu do stosunków,
jakie zachodzą wród osób różnej płci, kiedy mówimy o "etyce seksualnej", wówczas mylimy
właciwie o "miłoci i odpowiedzialnoci".
Pojcie miłoci jest tutaj pojciem głównym, jemu też powicamy najwicej analiz -
poniekąd nawet wszystkie, jakie znajdują si w tej książce. Istnieje bowiem, w szczególnoci
na gruncie etyki chrzecijaskiej zrodzonej z Ewangelii, problem, który można okreli jako
"wprowadzenie miłoci do miłoci". Słowo "miło" oznacza w pierwszym wypadku to, co jest
trecią najwikszego przykazania, w drugim za to wszystko, co na podłożu popdu
seksualnego kształtuje si pomidzy kobietą a mżczyzną. Idąc w przeciwnym kierunku
można by powiedzie, że istnieje problem sprowadzenia tej drugiej miłoci do pierwszej, tj.
tej, o której mówi Ewangelia.
Jest to problem otwarty. Podrczniki etyki i teologii moralnej ujmują te dwie miłoci nieco
rozdzielnie: o pierwszej mówią w traktacie na temat cnót teologicznych, gdyż miło jest
najwikszą z tych cnót, o drugiej natomiast mówią przede wszystkim w ramach traktatu o
kardynalnej cnocie wstrzemiliwoci, z nią bowiem łączy si czysto seksualna. W
wiadomoci ludzkiej może powsta wskutek tego pewien hiatus, jakie poczucie
niesprowadzalnoci drugiej miłoci do pierwszej, a w każdym razie - niewiadomo dróg, na
jakich to może si urzeczywistni. Równoczenie za obserwacja życia (a zwłaszcza
3
dowiadczenie duszpasterskie) dowodzi ogromnego zapotrzebowania na poznanie owych
dróg. Nauka za moralna Ewangelii zdaje si stwarza wyraą ku temu inspiracj. Ewangeli
odczytują zarówno ludzie wierzący, jak niewierzący. Pierwsi odkrywają w przykazaniu miłoci
główne wiązanie całego porządku nadprzyrodzonego, ale i pierwsi, i drudzy zdolni są odkry
w nim afirmacj, jakiego wielkiego ludzkiego dobra, które może i powinno by udziałem
osób. W książce niniejszej raczej nawet na tym drugim kładziemy główny akcent.
Mniema si najczciej, że problematyka "płci" to eo ipso nade wszystko problematyka
"ciała". Stąd tendencja, aby głos w tej dziedzinie odda prawie wyłącznie fizjologii i
medycynie - psychologi dopuszcza si na drugim planie. Mniema si też, że nauki te same z
siebie wyłonią normy etyczne. Książka niniejsza ujmuje to zagadnienie z gruntu inaczej. Etyka
seksualna jest domeną osoby. Niczego w niej nie sposób poją bez zrozumienia osoby, jej
bytu, działania i uprawnie. Porządek osobowy jest jedyną płaszczyzną właciwą dla
wszystkich rozważa w dziedzinie etyki seksualnej. Fizjologia czy medycyna mogą tylko
uzupełni te rozważania. Same z siebie nie stwarzają one pełnych podstaw do zrozumienia
miłoci i odpowiedzialnoci, a przecież o to włanie chodzi we wzajemnym odniesieniu osób
różnej płci.
Dlatego też całokształt rozważa, które mają by zawarte w tej książce, posiada charakter
personalistyczny.
fizjologiczne i medyczne znajdą miejsce w przypisach
1
. Przy
okazji bardzo dzikuj tym Osobom, które ułatwiły mi zestawianie owych szczegółów, jako
też skompletowanie i przejrzenie pewnej iloci pozycji bibliograficznych.
Autor
1
Autor wprowadził je - pomimo tej zapowiedzi - w tekst główny posługując si nawiasami. Poza tym "niektóre
uwagi na temat stosunku seksuologii do etyki" zarysowane zostały w rozdziale V tego wydania jako "spojrzenie
uzupełniające".
4
 Wstp do wydania II
Książka pt. „Miło i odpowiedzialno”, która po raz pierwszy ukazała si w 1960 r.
staraniem Towarzystwa Naukowego KUL, wychodzi niniejszym po raz drugi staraniem
wydawnictwa "Znak". Tematem książki są zagadnienia etyki seksualnej - stąd jest ona
zaadresowana do wszystkich, których te zagadnienia interesują bąd w sposób teoretyczny,
ąd też praktyczny. Na początku drugiego wydania, podobnie jak i na początku pierwszego,
należy si kilka wyjanie dotyczących genezy książki, a także jej koncepcji i budowy. Wypada
też zaraz powiedzie, że książka zawdzicza swoje powstanie wielu współ-autorom. Jedni z
nich sąwiadomie wspierali autora w pisaniu książki, pomagając mu przy tym w różny
sposób - pragn Im za to serdecznie podzikowa, inni przyczynili si do jej powstania w
sposób niewiadomy, dostarczając bodców do jej napisania. Ale to już wiąże si z
problemem genezy książki.
Miło i odpowiedzialno powstała w oparciu o dwa ródła, które równolegle dostarczały do
niej elementów. Aby zrozumie te ródła oraz cały mechanizm ich współdziałania, trzeba
wzią pod uwagą fakt, że autor książki jest duchownym. Duchownym za dosy czsto
odmawia si kompetencji, gdy chodzi o zabieranie głosu na tematy seksualne - włanie
dlatego, że osobicie nie stykają si z nimi w taki sposób jak ludzie wieccy żyjący w
małżestwie, że nie mają w tej dziedzinie osobistego dowiadczenia. Z uwagi na to trzeba
podkreli, że jednym z dwu ródeł książki niniejszej jest włanie dowiadczenie. Jest to
dowiadczenie porednie, jakie dostarcza praca duszpasterska. Stawia ona duchownego tak
czsto i w tylu różnorodnych momentach czy sytuacjach oko w oko z problematyką
seksualną, że tworzy si z tego dowiadczenie zupełnie swoiste. Zgoda na to, że nie jest ono
osobiste, ale "cudze", równoczenie jednak jest szersze, aniżeli jakiekolwiek dowiadczenie li
tylko osobiste. Trzeba też zaraz doda, że jest ono inne niż specjalistyczne dowiadczanie tych
osób, które - jak np. lekarze - z problematyką seksualną spotykają si również na szerokim
odcinku różnorodnych faktów. Inny jest kąt widzenia specyfikujący to dowiadczenie.
Funkcja dowiadczenia - jeli chodzi o genezą książki - nie jest zresztą wyłączna i jedyna.
Włanie z uwagi na stan autora działało oprócz dowiadczenia, a nawet poniekąd poprzez
dowiadczenie duszpasterskie, drugie ródło. Tym ródłem nadrzdnym jest Ewangelia, a na
jej przedłużeniu - nauka Kocioła. ródło to pracowało na rzecz przemyle, podczas gdy
dowiadczenie dostarczało faktów do konfrontacji z doktryną. Ewangelia zawiera niewiele
stosunkowo tekstów, które mówią wprost o etyce seksualnej i małżeskiej: Mt 5,27.28; Mt
19,1-13; Mk 10,1-12; Łk 20,27-35 i J 8,1-11; 1 Kor 7 (w całoci); Ef 5,22-33, nie wspominając o
bardzo ważnych tekstach w Starym Testamencie, zwłaszcza w Ksidze Rodzaju. Wszystkie
5
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
  • zanotowane.pl
  • doc.pisz.pl
  • pdf.pisz.pl
  • klobuckfatima.xlx.pl