Kant – Krytyka czystego rozumu (notatki), Psycho 1.1 - Filozofia

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Eliasz Robakiewicz
Kant – Krytyka czystego rozumu (notatki)
Przedmowa do pierwszego wydania
1 Metafizyka – to uznawanie zasad przekraczających doświadczenie
2 Krytyka czystego rozumu – czyli krytyka władz rozumu w ogóle, niezależnie od doświadczenia,
możliwości metafizyki (określenie jej źródeł, granic i zakresu) na podstawie
zasad naczelnych
.
3 Empiryzm Locka nie jest odpowiednim rozwiązaniem gdyż, wywiedzione z doświadczenia zasady nauk
nie są koniecznie ważne.
4 Logika – jako podstawa do wyliczenia, wyróżnienia podstawowych „czynności umysłu” (zasad).
5
Problemem
Krytyki
jest co i jak może poznać intelekt i rozum, a
nie
jak w ogóle jest możliwa władza
myślenia.
6 Dwa pojęcia –
rozum
(
Vernunft
) w potocznym rozumieniu oraz
intelekt
(
Verstand
) specjalne,
kantowskie znaczenie – pomagający sprawnie, dobrze działać praktycznie
Przedmowa do drugiego wydania
7 Wzorcową nauką dla Kanta jest logika która poczyniła tak duże postępy ponieważ przedstawia
formalne prawidła wszelkiego myślenia (
a priori
czy empirycznego), ograniczyła pole badawcze do
samych form intelektu, abstrahując od wszelkiego przedmiotu który może być pomyślany.
8 Przełomowym momentem w naukach było odkrycie, że rozum wnika tylko w to co sam wedle
własnego pomysłu wytwarza i tylko kierując się zasadami sądzenia z jednej strony, a eksperymentem z
drugiej, może do czegoś dojść (np. początkiem matematyki było odkrycie własności trójkąta
równoramiennego, dla fizyki doświadczenia Galileusza itd.).
9 Dotychczasowe niepowodzenia wynikały m.in. z tego, że przyjmowano, że to rzeczy kształtują naszą
percepcje, Kant przyjmuje odwrotny porządek(rewolucja kopernikańska w filozofii), dzięki temu
założeniu jest możliwa
aprioryczna
wiedza o przedmiotach.
10 Poszukiwanie pojęć
a priori
może być jednym z zadań metafizyki, które jest ona w stanie
wykonać.
11 Negatywnym pożytkiem z
krytyki
jest oczyszczenie metafizyki i ustalenie jej granic, pozytywnym
wskazanie konieczności posługiwania się rozumem w sferze moralności (praktyczne).
12
Krytyka nie przeciwstawia się pewnemu dogmatyzmowi naukowemu (wyprowadzonemu z
zasad
a priori
), tylko dogmatyzmowi metafizycznemu.
Wstęp
Idea filozofii transcendentalnej
1 Doświadczenie jest podstawowym wytworem umysłu, jednak rozum potrzebuje twierdzeń ogólnych, a
takich nie da się zdobyć z doświadczenia (są więc
aprioryczne
). Jeżeliby oczyścić umysł z wszystkiego
co pochodzi z doświadczenia (
a posteriori
) to otrzymamy czyste pojęcia
a priori
dostarczające owej
ogólności.
I. O różnicy między poznaniem czystym a empirycznym
2 Poznanie dzieli się na
a posteriori
(empiryczne) i
a priori
(przed wszelkim doświadczeniem – czyste
a
priori
to takie które nie ma żadnej domieszki empirycznej).
II. Znajdujemy się w posiadaniu pewnych poznań a priori, a nawet pospolity rozsądek nie jest ich nigdy
pozbawiony
3 Doświadczenie poucza jakie rzeczy są, a nie że nie mogą być inne niż są, stąd się bierze konieczność
sądów
a priori
(jako koniecznych prawideł, ale intelektu).
4 Doświadczenie
a priori
wyróżnia się: 1) tym, że jest konieczne 2) jest ściśle ogólne, nie dopuszcza
wyjątków (nie jak doświadczenia
a posteriori
tylko umownie, porównawczo np. na mocy indukcji) –
władza poznania
a priori
jest ścisła i konieczna(niezawodna).
IV. O różnicy między sądami analitycznymi i syntetycznymi
5 Sądy (podmiotowo-orzecznikowe) dzielą się na
5.1 Analityczne – o. B należy do p. A jako coś co jest w nim zawarte (utożsamienie, sądy
wyjaśniające)
5.2 Syntetyczne – o. B leży poza p. A choć pozostaje w nim związku (brak utożsamienia, sądy
rozszerzające wiedzę)
6 Sądy empiryczne wszystkie są syntetyczne(gdyż doświadczenie jest syntetycznym powiązaniem
danych naocznych)!
7 Spekulatywne poznanie polega na tworzeniu
syntetycznych sądów a priori
.
V. We wszystkich teoretycznych naukach rozumowych zawierają się syntetyczne sądy jako naczelne
zasady
8 Twierdzenia matematyki są syntetyczne
a priori
, przyrodoznawstwo zawiera takie sądy jako naczelne
zasady, metafizyka składa się z samych takich sądów.
VI. Ogólne zadanie czystego rozumu
9 Zadanie czystego rozumu: jak możliwe są syntetyczne sądy
a priori
?
//
syntetyczne sądy
a priori
mogą
być formułowane gdyż Kant nie znał pojęcia konotacji, pod tym względem pojęcia Kanta są „gołe”, a
ich aprioryczna pewność wynika z stałości, względnej niezmienności konotacji ważnych pojęć
//
Jak możliwa jest czysta matematyka, skoro istnieje? czysta naoczność
Jak możliwe jest czyste przyrodoznawstwo, skoro istnieje? kategorie intelektu
Jak możliwa jest metafizyka, choćby jako nauka?
VII. Idea i podział odrębnej nauki występującej pod nazwą k.cz.r.
10 Czysty rozum – jest narządem dostarczającym naczelne zasady poznawania czegoś
bezwzględnie
a priori
.
11
Poznanie transcendentalne
– zajmuje się sposobem poznawania przedmiotów, apriorycznymi pojęciami
przedmiotów w ogóle, system takich pojęć nazywałby się
filozofią transcendentalną
. Kant podejmuje
się jedynie
krytyki transcendentalnej
(wyznaczeniem źródeł i granic rozumu) gdyż filozofia
transcendentalna musiałaby wyczerpywać zbiór takich pojęć.
12
Krytyka
jest systemem wszystkich naczelnych zasad czystego rozumu.
Estetyka transcendentalna (nauka o naczelnych zasadach zmysłowości
a priori
)
1 Zmysłowość dostarcza danych, oglądu przedmiotu(zjawiska), a przez intelekt są one pomyślane i
powstają pojęcia. Materią zjawiska jest to co odpowiada wrażeniom, a formą to co odpowiada
uporządkowaniu stosunków
tego co różnorodne
.
2 Materia jest dana
a posteriori
, forma natomiast
a priori
w umyśle!
O przestrzeni
3 Przedmioty na zewnątrz przedstawiane są za pomocą
zmysłu zewnętrznego
.
4
Przestrzeń
– jest nieempirycznym pojęciem (poprzedza wszelkie doświadczenie jej samej), jest
koniecznym warunkiem doświadczenia zewnętrznych danych naocznych. Przestrzeń jest realna w
odniesieniu tego co się jawi, ale idealna w odniesieniu do rzeczy samych w sobie.
O czasie
5
Czas
– jest nieempirycznym pojęciem (
a priori
), koniecznym wyobrażeniem wszelkich danych
naocznych, jest czystą formą zmysłowej naoczności(sam w sobie jest niczym), jest tylko jeden czas (jak
i tylko jedna przestrzeń).
6 Czas i przestrzeń stanowią
czyste formy naoczności zmysłowej
i umożliwiają
syntetyczne sądy a priori.
7 Poznanie człowieka odnosi się jedynie do zjawisk, które nie dają nam „słabego”, „niewyraźnego”
dostępu do przedmiotów samych w sobie, te w ogóle są niedostępne poznaniu.
Logika transcendentalna
(nauka o intelekcie, o myśleniu rozumowym, niezależnym od
doświadczenia i estetyki)
1 Istnieją dwa rodzaje poznania: naoczność, zmysłowość - przyjmowanie przedstawień (wrażeń) oraz
intelekt - zdolność poznawania przedmiotu poprzez te przedstawienia(pojęcia).
2 Logika:
ogólna, czysta
– konieczne prawidła myślenia
a priori
, oparta na dowodach, bez względu na
treść(empiryczną bądź transcendentalną),
szczegółowa(elementarna)
– prawidła słusznego myślenia,
stosowana – mająca ustalić prawidła używania intelektu w warunkach empirycznych.
3 Nie każde pojęcie
a priori
jest transcendentalne, tylko te przez które poznaje się, że i jak pewne
przedstawienia są stosowane lub że są możliwe tylko
a priori
. Np. przestrzeń nie jest pojęciem
transcendentalnym dopiero konstatacja, że przestrzeń jest
a prioryczną formą zmysłowości
.
4
Ogólne kryterium prawdziwości
musiałoby pomijać wszelką treść poznania, materię, tak aby
obejmować jego całość (bez względu na różnorodność przedmiotów), lecz pytanie o prawdziwość to
pytanie zawsze o partykularną treść przedmiotów poznania, a więc, podanie takiego kryterium jest
niemożliwe.
5 Z tego też powodu (4.) logika musi zająć się ustaleniem, na podstawie ogólnych i koniecznych praw
intelektu, warunki prawdziwości samej tylko formy(zgodność z nimi jest kryterium prawdziwości).
6 Działy logiki:
6.1 Analityka – rozkłada formalną działalność rozumu na części podstawowe i przedstawia je jako
naczelne zasady wszelkiej logicznej oceny poznania
6.2 Dialektyka – krytyka
dialektycznego
, czyli pozornie ścisłego rozumowania, posługującym się
logiką jako podporą swoich twierdzeń.
7 Logika transcendentalna wskazuje warunki
sine qua non
wszelkiego poznania, a więc konieczne do
jakiegokolwiek poznania,
ale nie wystarczające by poznać przedmioty same w sobie //gdyż jeżeli
mówią one (prawidła logiki) coś to tyle: że poznanie jest zgodne z intelektem nie, że jest
prawdziwe
w ogóle
//.
Analityka
8 Cel: pojęcia mają być czyste (nieempiryczne), by były pierwotnymi pojęciami intelektu nie
zmysłowości, wyczerpujące wyliczenie pojęć czystego intelektu.
9 Zupełność systemu pojęć cz.i. gwarantuje idea całości poznania intelektualnego
a priori
która określa
podział pojęć
a priorycznych
i zasad czystego intelektu.
Analityka pojęć
10 Rozum poznaje poprzez pojęcia które opierają się na
funkcjach
które to podporządkowują różne
przedstawienia jednemu, wspólnemu. Na podstawie pojęć rozum może
sądzić
. Sąd polega na
przedstawieniu, przedstawień, a więc jest pośrednim poznaniem przedmiotów.
11 Sądy to funkcje jedności (A jest B), łączące kilka poznań w jedno używając przedstawień nadrzędnych
(np. „człowiek” jest „żywy”)
12 Formy intelektu, Sądy:
12.1
Ilość
- ogólne, szczegółowe, jednostkowe
12.2
Jakość
- twierdzące, przeczące, nieskończone
12.3
Stosunek
- kategoryczne, hipotetyczne, rozłączne (czyli alternatywa wyczerpująca uniwersum
całego poznania dla wszystkich tych sądów i danego poznania dla sądów partykularnych)
12.4
Modalność -
problematyczne (możliwe), asertoryczne(prawdziwe) , apodyktyczne(konieczne)
13 Stosunki myślenia w sądach:
13.1 orzeczenie do podmiotu (jeden sąd)
13.2 racji do następstwa (dwa sądy)
13.3 poznania podlegającemu podziałowi do zebranych członów podziału (wiele sądów)
14
Synteza
-
łączenie przedstawień i obejmowanie ich różnorodności jednym poznaniem (gdy to
co różnorodne nie jest empiryczne synteza jest
aprioryczna
np. liczenie).
15
Logika transcendentalna zajmuje się pojęciami (
czyste pojęcia intelektu
) utworzonymi na
podstawie
czystej syntezy przedstawień a priori
.
16
Czyste pojęcia intelektu czyli
kategorie
:
16.1
Ilość
– jedność, wielość, ogół
16.2
Jakość
– realność, przeczenie, ograniczenie
16.3
Stosunek
– przysługiwania czemuś inaczej bycia podmiotem czegoś (
substantia et accidens
),
przyczynowości i zależności (przyczyna i skutek), wspólnoty (wzajemnego oddziaływania)
16.4
Modalność
– możliwość/niemożliwość, istnienie/nieistnienie, konieczność/przypadkowość
17
Istnieją jeszcze inne pojęcia intelektu (
predykabilia
), ale są wywodliwe z tych już
przedstawionych.
O dedukcji transcendentalnej (pojęć czystego intelektu; dlaczego stosowanie kategorii jest
uzasadnione)
18
Dedukcja transcendentalna
to wyjaśnienie jak pojęcia mogą odnosić się
a priori
do
przedmiotów. Pojęcia o których mowa nie odnoszą się w ogóle do empirii a więc nie mogą być z niej
wydedukowane, czyste pojęcia
a priori
to
aprioryczne
warunki doświadczenia.
19
Do poznania potrzebne są
a priori
dwie rzeczy: zmysłowość i pojęcia które
muszą
a priori
odnosić się do wszelkich pojęć (jak konieczne formy zmysłowości np. przestrzeń).
Wydanie A
20
Trzy konieczne składniki wszelkiego poznania (jako z konieczności syntezy /
synopsja
-
„obejmowanie wzrokiem” „zbiorcze widzenie”/), warunki myślenia w możliwym doświadczeniu:
20.1
synteza
ujmowanie w naoczności
– jest to czynność umysłu polegająca na dokonaniu syntezy
różnorodnych naoczności w jedno wyobrażenie,// w jednej chwili wyobrażenie jest jednością, lecz
wraz z upływem czasu wyobrażenia stają się różnorodne, aby utrzymać ich jedność potrzeba
ponownego oglądu i ponownej syntezy.//
Synteza taka musi również istnieć w formie
czystej
gdyż inaczej nie byłyby nam dostępne
a priori
przedstawienia przestrzeni i czasu.
20.1.1 Wszystkie poznania podlegają formalnemu warunkowi zmysłu wewnętrznego – czasowi,
są uszeregowane czasowo.
20.2
synteza odtwarzania w wyobraźni –
przedstawienia które często po sobie następują są z sobą
kojarzone, jednak takie empiryczne kojarzenie, musi zakładać
a priori
zasadę która na to pozwala (a
istnieje taka zasada
a priori
gdyż możemy z niej
a priori
korzystać, bez sensu).
20.3
synteza rozpoznawania w pojęciu –
aby móc uszeregować czasowo przedstawienia musimy
posiadać kryterium łączenia przedstawień, tym co łączy (identyfikuje) wrażenia w jedność jest
świadomość
dzięki której możliwe jest poznanie poprzez „przedmioty przedstawienia”.
20.3.1 Przedmiot = coś (jak w kwantyfikatorze eg.), co syntetycznie łączy różnorodność danych
naocznych,
a priori
ponieważ sam jest „niczym”(nie posiada żadnej treści). Tym co decyduje o
kwalifikacji przedmiotu (stwierdzeniu, że pewne percepcje są „częściami” numerycznie
identycznego przedmiotu) jest
pojęcie
(każde poznanie wymaga pojęcia!) które wyznacza
warunki jedności apercepcji
(np. pojęcie ciała zakwalifikowanie pewnych percepcji jako
jednego ciała).
20.3.2 Apercepcja transcendentalna –
czysta, niezmienna świadomość
- jest warunkiem
powstania „przedmiotu” czego dowodzi jedność pojęć
a priori
(np. przestrzeni).
20.3.3 Realność poznania empirycznego jest ugruntowana na prawie transcendentalnym, że o
ile mają nam być dane przedmioty muszą podlegać prawidłom ich syntetycznej jedności.
21
Trzy podmiotowe źródła poznania(w nawiasie podstawy-zasady ich możliwości): zmysły(czyste
oglądanie - spostrzeżenia), wyobraźnia(czysta synteza wyobraźni - kojarzenie), apercepcja(czysta
apercepcja – świadomość).
22
Transcendentalna zasada jedności wszystkiego co różnorodne w przedstawieniach głosi, że jeśli
dane naoczne nie dałby objąć świadomością to nie byłby w ogóle pojmowalne. Synteza za pomocą
której dokonuje się takie „objęcie” musi być
aprioryczna
(wytwórcza, odbywać się przed apercepcją)
gdyż jest skierowana na powiązanie w jedno, tego co różnorodne z pominięciem różnicy między
danymi naocznymi.
Ponieważ jedność ta jest warunkiem koniecznym wszelkiego możliwego
poznania (stanowi jego czystą formę), muszą w niej być przedstawione
a priori
wszystkie
przedmioty możliwego doświadczenia, jest nią Czysty Intelekt! Jedność apercepcji w stosunku do
wyobraźni stanowi intelekt.
23
Czyste pojęcia intelektu – czyste poznania
a priori,
które zawierają w sobie jedność czystej
syntezy wyobraźni w odniesieniu do wszelkich możliwych zjawisk (im podlegają wszystkie możliwe
zjawiska empiryczne jako materiał na doświadczenia).
24
Transcendentalna funkcja wyobraźni – zdolność do syntezy
a priori
mająca na celu wytworzyć
jedność tego zjawiska, za jej pośrednictwem łączy się czysta wyobraźnia i czystej apercepcji może
powstać przedmiot empirycznego poznania.
25
Prawa przyrody i prawidłowości w zjawiskach (
przyroda
) wprowadzamy sami i tylko dlatego
możemy je poznać.
26
Intelekt – zdolność do ustalania prawideł (oprócz zdolności do myślenia, samorzutność
(nastawienie na poznanie) poznawania, tworzenia sądów i pojęć).
Wydanie B
27
Intelekt – zdolność do powiązania(syntezy) tego co różnorodne i nie powiązane z doświadczenia
(czy pochodzi z doświadczenia czy nie), czyli przedstawieniem syntetycznej jedności tego co
różnorodne.
28
Dana naoczna – przedstawienie dane przed wszelkim myśleniem, choć z konieczności
odnoszące się „myślę” czyli
czystej apercepcji
(samowiedzy, podmiotowej). Samowiedza towarzyszy
wszelkim przedstawieniom, jest to jedna i ta sama
transcendentalna jedność samowiedzy,
jest ona
warunkiem koniecznym analitycznej jedności apercepcji, jest na niej niejako ugruntowana.
//Syntetyczna jedność czystej apercepcji (myślę) pozwala na utrzymanie tożsamości numerycznej
przedmiotów przy wielości przedstawień empirycznych (te dwie czynności są niezależne od siebie).//
29
Zasada syntetycznej jedności apercepcji
(naczelna zasada intelektu) – wszystko, co różnorodne
w naoczności, podlega warunkom pierwotnej syntetycznej jedności apercepcji (przedmiotowej).
30
Każde doświadczenie musi być powiązane w jednej samoświadomości, każda synteza jest
dziełem intelektu, a dokonuje się za pomocą kategorii
a priori.
Konieczność z
asady syntetycznej
jedności apercepcji
pociąga konieczność logicznego podziału wszelkiego doświadczenia poprzez
kategorie intelektu
.
31
Sąd to sposób doprowadzania danych do przedmiotowej jedności apercepcji(jest ona konieczna
dla sądów, ale nie sprawia, że one same stają się konieczne).
32
Kategorie intelektu (funkcje) są tym przez co koniecznie musi zostać doprowadzona do
intelektu, naoczność (musi zostać zakwalifikowana pod odpowiednie kategorie które tworzą
podział
logiczny
wszelkich możliwych postrzeżeń).
33
Na
poznanie
musi się składać: naoczność + pojęcie.
Czyste pojęcia intelektu
są więc o tyle tylko
poznaniem o ile mają zastosowanie empiryczne (są weryfikowalne empirycznie).
34
Zmysł wewnętrzny zawiera formę naoczności, dopiero
apercepcja
(która nie jest z nim tożsama)
wiąże to co różnorodne w jedno.
34.1 Intelekt pobudza zmysł wewnętrzny, gdy Ja, „myślę” zwraca się na siebie i widzi siebie jako
przedstawienie (zjawisko, a nie jako rzecz-samą-w-sobie). Nie można poznać samego siebie takim
jakim się jest tylko takim jakim się przejawiam.
Analityka zasad (księga druga) –
zajmuje się kanonem władz rozpoznawania (który uczy stosowania
pojęć zawierających prawidła
a priori
do zjawisk)
35
Władza rozpoznawania – zdolność do rozstrzygania czy coś podpada pod prawo czy nie.
35.1 Transcendentalne określenie czasowe – jest tym co łączy czyste pojęcia intelektu i dane naoczne
gdyż te pierwsze nie mogą (
ex definitione
) mieć nic z tych drugich,
czas
z jednej strony zawiera się
w każdym zjawisku, a z drugiej jest ogóle (trans. określenie czasowe) i opiera się na prawidle
a
priori
.
35.2 Schemat pojęcia intelektu – ograniczone warunkiem koniecznym empirycznej weryfikowalności
pojęcia, posługiwanie się przez intelekt takimi schematami to
schematyzm czystego intelektu
.
35.3
Obrazem
jest wytworem empirycznym wyobraźni wytwórczej(np. dla pięciu, pięć kropek),
schematem(pojęć zmysłowych) nazwiemy pewne ogólne postępowanie wyobraźni (
a priori
) przy
dostarczaniu obrazu tego pojęcia (np. gdy wyobrażam sobie liczbę tysiąc, jestem w stanie
wyobrazić sobie ją jedynie schematycznie, albo trójkąt w-ogóle), powiązanego z obrazem w
pierwszym znaczeniu choć nie do końca z nim zgodnym (bo bardziej ogólnym).
35.4 Schemat czystego pojęcia intelektu w ogóle nie ma żadnego obrazu, jest tylko syntezą
wykonywaną zgodnie z prawidłem jedności. Czystym obrazem wielkości jest przestrzeń (dla
zmysłu wew.), czystym obrazem przedmiotów w ogóle jest czas, czystym
schematem
wielkości jest
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
  • zanotowane.pl
  • doc.pisz.pl
  • pdf.pisz.pl
  • klobuckfatima.xlx.pl