Kempińska-Mirosławska B. Skrypt z historii medycyny, Medycyna, Historia medycyny

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
1 |
Strona
MATERIAŁY DO ZAJ
ĘĆ
HISTORIA MEDYCYNY
- kierunek lekarski II rok -
Redakcja:
Dr n. med. Bogumiła Kempi
ń
ska-Mirosławska
Zakład Historii Medycyny i Farmacji
Uniwersytetu Medycznego w Łodzi
Łód
ź
2011
2 |
Strona
Wst
ę
p
Przedmiot
historia medycyny
dla kierunku lekarskiego prowadzony jest na drugim
roku studiów w semestrze zimowym i obejmuje 30 godzin zaj
ęć
dydaktycznych, w tym 10
godzin seminariów i 20 godzin wykładów. Zaj
ę
cia prowadzone s
ą
przez pracowników
naukowo-dydaktycznych Zakładu Historii Medycyny i Farmacji. Program zaj
ęć
został
podzielony w sposób nast
ę
puj
ą
cy:
·
na seminariach (4 spotkania po 2,5 godziny dydaktyczne) omawiane s
ą
zagadnienia
dotycz
ą
ce kierunków rozwoju, osi
ą
gni
ęć
i odkry
ć
w dziedzinie medycyny w uj
ę
ciu
chronologicznym, tj. w ramach poszczególnych okresów/epok historycznych, z
uwzgl
ę
dnieniem tła dziejowego (najwa
ż
niejsze wydarzenia pozamedyczne maj
ą
ce
wpływ na rozwój medycyny) oraz wyodr
ę
bnieniem zagadnie
ń
medycyny polskiej,
·
na wykładach (10 spotka
ń
po 2 godziny dydaktyczne) omawiane s
ą
tematy o
charakterze monograficznym, przybli
ż
aj
ą
cym wiedz
ę
w ramach konkretnych
zagadnie
ń
uj
ę
tych jako problem i przekrojowo.
Celem nauczania przedmiotu jest nabycie umiej
ę
tno
ś
ci krytycznej analizy
kształtowania si
ę
medycyny jako nauki na tle procesu dziejowego oraz analizy osi
ą
gni
ęć
naukowych i wkładu w rozwój nauki wybitnych przedstawicieli nauk medycznych. Przedmiot
obejmuje problematyk
ę
kształtowania si
ę
i rozwoju głównych kierunków my
ś
li lekarskiej,
zawodu lekarskiego, specjalno
ś
ci lekarskich, poj
ęć
zdrowia i choroby, podstawowych metod
profilaktycznych i diagnostyczno-terapeutycznych od czasów staro
ż
ytnych do XX w.
W nauczania przedmiotu szczególny nacisk został poło
ż
ony na rozumienie zjawisk i
zdarze
ń
w dziejach medycyny i ich wzajemnych zwi
ą
zków oraz kontekstu społeczno-
kulturowego danej epoki, a tak
ż
e na histori
ę
medycyny polskiej. Wiedza dotycz
ą
ca zagadnie
ń
historii medycyny polskiej jest wa
ż
nym elementem wzmacniania poczucia to
ż
samo
ś
ci
narodowej i rozumienia jej korzeni oraz kulturowej wspólnoty z medycyn
ą
zachodni
ą
.
Stanowi tak
ż
e niezb
ę
dn
ą
podstaw
ę
uniwersyteckiego wykształcenia lekarza, nie tylko
biegłego w sztuce leczenia opartej o wiedz
ę
biologiczn
ą
i dowody naukowe, ale lekarza-
humanisty, rozumiej
ą
cego trudn
ą
rol
ę
zawodu lekarskiego,
ś
ci
ś
le zwi
ą
zanego z cierpieniem
człowieka chorego.
Niniejsze „Materiały…” zostały podzielone na dwie cz
ęś
ci.
Cze
ść
I została skonstruowana jako wykaz zagadnie
ń
, z jakimi student b
ę
dzie miał do
czynienia za seminariach i do omówienia których zobowi
ą
zany jest prowadz
ą
cy zaj
ę
cia.
Stanowi wi
ę
c nie tylko pomoc dla studentów w opanowaniu materiału dydaktycznego, b
ę
d
ą
c
swoistym przewodnikiem po tematach, ale tak
ż
e umo
ż
liwia artykułowanie oczekiwa
ń
w
stosunku do prowadz
ą
cego odno
ś
nie ich omówienia podczas zaj
ęć
. Ta cz
ęść
nie zawiera
streszcze
ń
zaj
ęć
, gdy
ż
zdobyciu wiedzy w tym zakresie słu
żą
obowi
ą
zkowe seminaria oraz
dost
ę
pne podr
ę
czniki.
Cz
ęść
II została skonstruowana jako „nieco obszerniejsze” streszczenie wykładów
prowadzonych przez poszczególnych nauczycieli i stanowi ich własne autorskie opracowanie,
tak
ż
e w zakresie wyboru poszczególnych zagadnie
ń
w ramach danego problemu. Streszczenia
wykładów (oczywi
ś
cie najpełniejsza wersja danego problemu zostaje zaprezentowana
3 |
Strona
podczas wykładu) maj
ą
na celu ułatwienie opanowania przez studenta do
ść
trudnego
materiału i zapoznanie si
ę
z nimi jest wystarczaj
ą
ce do przygotowania si
ę
do zaliczenia
przedmiotu. Wykaz literatury zawarty na ko
ń
cu ka
ż
dego streszczenia nie jest obowi
ą
zkowy,
ale stanowi wskazówk
ę
, na jakich materiałach
ź
ródłowych oparł si
ę
prowadz
ą
cy zaj
ę
cia
przygotowuj
ą
c wykład i streszczenie.
Warunkiem zaliczenia przedmiotu jest opanowanie uj
ę
tych w „Materiałach…”
zagadnie
ń
, dotyczy wi
ę
c zarówno tre
ś
ci seminariów jak i wykładów. Na ko
ń
cu
„Materiałów…” dla ułatwienia jego opanowania znajduje si
ę
podział dziejów na epoki, gdy
ż
to zagadnienie studentom kierunków biologicznych sprawia zawsze du
ż
o problemów. Nale
ż
y
zdawa
ć
sobie spraw
ę
,
ż
e - w jakim
ś
sensie - taki podział jest zawsze umowny, dlatego te
ż
wskazali
ś
my w nim kilka wa
ż
nych wydarze
ń
, stanowi
ą
cych nie tylko cezur
ę
czasow
ą
, ale
ukazuj
ą
cych na czym polegał przełom oddzielaj
ą
cy dane epoki historyczne.
Mam nadziej
ę
,
ż
e „Materiały…” b
ę
d
ą
stanowiły nie tylko cenn
ą
pomoc w
przygotowaniu si
ę
do zaliczenia, ale pozwol
ą
spojrze
ć
na histori
ę
medycyny jako wa
ż
ne
ś
wiadectwo duchowego i intelektualnego rozwoju człowieka w jego historii: niepowodze
ń
i
sukcesów, strat i wykorzystanych szans, płonnych nadziei i marze
ń
. Historia bowiem
stanowi
ą
c „
ś
wi
ą
tyni
ę
pami
ę
ci” pozwala unikn
ąć
bł
ę
dów wskazuj
ą
c
ś
cie
ż
ki w
ś
ród bezdro
ż
y.
Zdaj
ą
c sobie spraw
ę
z niedoskonało
ś
ci opracowania gor
ą
co prosz
ę
Czytelników
„Materiałów…” o wszelkie uwagi dotycz
ą
ce czy to jego formy, tre
ś
ci, czy te
ż
j
ę
zyka. W
przyszło
ś
ci planujemy m.in. zmieni
ć
nieco cz
ęść
I poszerzaj
ą
c j
ą
o omówienie szczególnie
wa
ż
nych, z naszego punktu widzenia, zagadnie
ń
. Mam nadziej
ę
,
ż
e swój udział w
doskonaleniu tego opracowania b
ę
d
ą
mieli tak
ż
e studenci, dla których przecie
ż
ono powstało.
.
Bogumiła Kempi
ń
ska-Mirosławska
4 |
Strona
Spis tre
ś
ci
Cz
ęść
I. Tre
ś
ci omawiane na seminariach............................................................................................................... 7
Medycyna pa
ń
stw staro
ż
ytnych na przykładzie Mezopotamii, Egiptu, Chin, Indii, Grecji i Rzymu ................. 7
Medycyna w okresie
ś
redniowiecza w Europie Zachodniej i kalifatach arabskich ............................................ 8
Kształtowanie si
ę
podstaw nowo
ż
ytnej medycyny w Europie w okresie Odrodzenia i w XVII wieku ............. 9
Medyna europejska w okresie O
ś
wiecenia ....................................................................................................... 10
Wa
ż
niejsze osi
ą
gni
ę
cia nauk lekarskich w XIX i I połowie XX wieku ........................................................... 11
Medycyna polska do XVIII wieku.................................................................................................................... 11
Medycyna polska w okresie zaborów i w II Rzeczpospolitej ........................................................................... 12
Literatura podstawowa do seminariów ............................................................................................................. 12
Cze
ść
II. Wykłady................................................................................................................................................. 13
W. 1. Historia medycyny jako przedmiot i jej znaczenie dla rozumienia kształtowania si
ę
zawodu lekarskiego
i rozwoju medycyny. Wokół poj
ęć
zdrowia i choroby ..................................................................................... 13
Medycyna a historia medycyny.................................................................................................................... 13
Dzieje historii medycyny.............................................................................................................................. 13
Ź
ródło historyczne........................................................................................................................................ 14
Ewolucja poj
ę
cia zdrowia i choroby – definicje, kategorie.......................................................................... 14
Wybrana literatura ............................................................................................................................................ 20
W. 2. Choroby psychiczne na przestrzeni dziejów. Pocz
ą
tki i rozwój współczesnej psychiatrii ..................... 21
Geneza psychiatrii ........................................................................................................................................ 21
Choroby psychiczne w staro
ż
ytnej Grecji i Rzymie..................................................................................... 22
Ś
redniowiecze .............................................................................................................................................. 23
Czasy nowo
ż
ytne – od odrodzenia do o
ś
wiecenia ....................................................................................... 25
Czasy nowo
ż
ytne - koncepcje z XVIII i XIX w........................................................................................... 25
„Kamienie milowe” w rozwoju psychiatrii – Francja .................................................................................. 26
„Kamienie milowe” w rozwoju psychiatrii – Niemcy.................................................................................. 26
„Kamienie milowe” w rozwoju psychiatrii – Anglia.................................................................................... 27
Kierunki w rozwoju psychiatrii XIX/I p. XX w. .......................................................................................... 27
Ideologizacja psychiatrii............................................................................................................................... 28
Metody leczenia (wybrane) .......................................................................................................................... 28
Wybrana literatura ............................................................................................................................................ 29
W. 3. Długa historia u
ż
ywania, krótka historia uzale
ż
nie
ń
– czyli dzieje u
ż
ywania
ś
rodków psychoaktywnych
i ich skutki ........................................................................................................................................................ 30
Podstawowe definicje................................................................................................................................... 30
Ro
ś
liny psychoaktywne................................................................................................................................ 30
Alkohol i alkoholizm.................................................................................................................................... 33
Dane ilustruj
ą
ce rozmiary problemu alkoholizmu ....................................................................................... 35
Wybrana literatura ............................................................................................................................................ 35
5 |
Strona
W. 4. Ewolucja
ś
rodków farmakologicznych i ich wpływ na rozwój medycyny ............................................. 36
Pocz
ą
tki ........................................................................................................................................................ 36
Mezopotamia i staro
ż
ytny Egipt................................................................................................................... 36
Staro
ż
ytne Indie i medycyna chi
ń
ska ........................................................................................................... 37
Staro
ż
ytna Grecja i Rzym............................................................................................................................. 37
Ś
redniowiecze i odrodzenie.......................................................................................................................... 38
O
ś
wiecenie ................................................................................................................................................... 39
Pocz
ą
tki nowo
ż
ytnej farmakologii i farmacji............................................................................................... 39
Antybiotyki i sulfonamidy............................................................................................................................ 40
Powrót do
ź
ródeł?......................................................................................................................................... 41
Nowoczesne kierunki bada
ń
......................................................................................................................... 41
Wybrana literatura ............................................................................................................................................ 42
W. 5. Pocz
ą
tki i rozwój szpitalnictwa od staro
ż
ytno
ś
ci do XX wieku ............................................................. 43
Ś
redniowiecze .............................................................................................................................................. 43
Odrodzenie i barok ....................................................................................................................................... 44
Szpitalnictwo od XVIII w. ........................................................................................................................... 45
Wybrana literatura: ........................................................................................................................................... 46
W. 6. Choroby zaka
ź
ne epidemiczne w dziejach ludzko
ś
ci ............................................................................. 48
Rolnictwo ..................................................................................................................................................... 48
Urbanizacja................................................................................................................................................... 48
Ergotyzm ...................................................................................................................................................... 49
Skrofuloza .................................................................................................................................................... 50
Dur brzuszny ................................................................................................................................................ 50
Ospa prawdziwa ........................................................................................................................................... 50
Gru
ź
lica ........................................................................................................................................................ 51
Grypa............................................................................................................................................................ 52
Podsumowanie ............................................................................................................................................. 52
Wybrana literatura ............................................................................................................................................ 52
W. 7. Zachowania higieniczne od czasów najdawniejszych do ko
ń
ca XIX w. ................................................ 53
Staro
ż
ytno
ść
................................................................................................................................................. 53
Ś
redniowiecze................................................................................................................................................... 54
Odrodzenie ................................................................................................................................................... 54
Barok i o
ś
wiecenie ....................................................................................................................................... 54
Wiek XIX ..................................................................................................................................................... 55
XIX-wieczne zabobony ................................................................................................................................ 55
Zalecenia XIX-wiecznych higienistów ........................................................................................................ 56
Wybrana literatura ............................................................................................................................................ 58
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
  • zanotowane.pl
  • doc.pisz.pl
  • pdf.pisz.pl
  • klobuckfatima.xlx.pl