Keigo, Język japoński, Gramatyka

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Forma grzecznościowa
Keigo - Hy
ō
gen
Wypowiedź japońska dysponuje wykształconymi, solidnymi leksykalnymi i morfologicznymi formami, które służą do
wyrażania stosunku mówiącego do partnera rozmowy. Stosowane są tu trzy punkty powiązania o znaczeniu:
n
mówca (wyłącznie jego strefa)
n
partner (wyłącznie jego strefa)
n
osoby, przez które się rozmawia albo pisze (wyłącznie ich strefa).
W języku japońskim ważne są formy służące wyrażeniu uprzejmości, respektu, adoracji wobec partnera rozmowy, w
zależności od społecznego poziomu uczestników (czasem poziomy te mogą być fikcyjne). Rozkład tych form jest bardzo
obszerny. Istniał już w dawnym języku japońskim, niektóre formy zmieniały się jednak w przeciągu całej historii Japonii wiele
razy. Szczególnie od końca drugiej wojny światowej widać jednak mocne uproszczenia w tym temacie.
Treściowo można wyróżnić w istocie dwa warianty:
n
bezpośrednie wyrażenie respektu wobec partnera;
n
powściągliwość, skromność mówiącego jako wyrażenie respektu wobec partnera.
Poprzez różnego rodzaju gramatyczne i leksykalne kombinacje wyraża się rozmaite niuanse grzecznościowe. Wyróżnia się
przy tym trzy podstawowe płaszczyzny:
Sonkeigo
- wyrażenie respektu, adoracji;
Kenjōgo
- wyrażenie skromności;
Taineigo
- obojętne wyrażenie grzeczności.
Sonkeigo
i
Kenjōgo
używa się wobec osoby stojącej na wyższym stanowisku, osoby starszej (pracownik wobec kierownika,
student wobec profesora, sprzedawca wobec klienta).
Taineigo
natomiast używa się wobec partnera równego nam stopniem albo też wobec partnera, którego pozycja jest nam
jeszcze nie znana. Poza tym używa się tej formy w przypadku wysoko postawionych, starszych osób wobec podwładnych i
młodszy. W przypadku
Taineigo
używa się formy -
masu
/-
desu
. Na prawidłową budowę płaszczyzny
Keigo
mają wpływ zarówno
leksyka względnie tworzenie słów jak i morfologia. Bardzo często zastępuje się te czasowniki w zdaniu, które są w końcowym
orzeczeniu, równoważnikiem
Keigo
. Takie specjalne równoważniki istnieją dla całej rzeszy czasowników. Najważniejsze z nich
podaje tabela znajdująca się na następnej stronie:
Obojętnie
Sonkeigo
Kenjōgo
-da
-de irassharu
-de gozaru
suru
nasaru
i tasu
iru
irassharu, orareru,
oideninaru
oru
aru
oarida
gozaru
kuru - przychodzić
irassharu, mieru -
pokazać się
mairu - przyjść
iku, yuku - iść
irassharu, oideninaru
mairu - iść
iu - mówić
ossharu, iwareru,
mäsareru
mousu, moushiageru
shiru - znać
gozonjida, goshöchi
zonjiru, zonjiageru, shōchi-
suru
miru - widzieć
goranninuru,
gorannusaru
haiken-suru
omou - myśleć  
sonjiru
kiku - słuchać
  ukagau, uketamawaru
miseru - pokazywać  
garannisureru
taberu - jeść, nomu - pić oagarininaru,meshiagaru itadaku, chōdai-suru,
chōdaiitasu
ageru - dać
 
sashiageru
morau - dostać, kureru -
dawać
kudasaru
itadaku, chōdai-suru,
chōdaiitasu
kariru - pożyczyć
 
haishaku-suru
shinu - umierać
onakunarininaru
nakunaru
au - spotkać
 
omenikakaru
tazuneru - szukać, pytać
 
ukagau
kiru - nosić, ubierać się
omeshininaru
Czasowniki
gozaru
,
irassharu
,
nasaru
,
kudasaru
i
ossharu
tworzą
Ren’yōkei
w sposób nieregularny, gdzie sylaba -
ri
redukuje się do -
i
, tworzy się, zatem:
gozaimasu
,
irasshaimasu
,
nasaimasu
,
kudasaimasu
i
osshaimasu
.
Obok tych stałych równoważników wywodzi się z czasowników następujące formy:
-
Sonkeigo
- tylko w powiązaniu z działaniami partnera albo osoby trzeciej:
o
-/
go
- +
Ren’yōkei
+
ni nasu
o
-/
go
- +
Ren’yōkei
+
nasaru
o
-/
go
- +
Ren’yōkei
+
kudasaru
o
-/
go
- +
Ren’yōkei
+ -
da
, -
de gozaru
, -
de irassharu
Mizenkei
+ -(
ra
)
reru
-
Kenjōgo
- tylko w powiązaniu z działaniami samego mówiącego:
o
-/
go
- +
Ren’yōkei
+
suru
o
-/
go
- +
Ren’yōkei
+
itasu
o
-/
go
- +
Ren’yōkei
+
negau
o
-/
go
- +
Ren’yōkei
+
itadaku
Wyrazy te nie są możliwe do przyłączenia ze wszystkimi czasownikami bez wyjątku. Dlatego poleca się nie tworzyć ich samemu
podczas nauki.
Θ͕͓ͨͭ͠Ε͍ͨ͠·͢ɻ
ࢲ͕͓࿈Ε͍ͨ͠·͢ɻ
Zabra
bym Pani
㶁
/ Pana ze sob
㶁
.
W przypadku przymiotników stosuje si
㶝
prefiks
o
- oraz czasownik
gozaru
(powstały od
desu
), prócz tego dochodzi do
wydłużenia ostatniej samogłoski:
hayai desu - (o-)hayō gozaimasu samui desu - (o-)samū gozaimasu
isogashii desu - (o-)isogashü gozaimasu osoi desu - osō gozaimasu
W przypadku
ii
/
yoi
używa się
yoroshii
:
ii/yoi desu - (o-)yoroshū gozaimasu, yō gozaimasu
Keiyōdōshi
tworzą równoważniki
Keigo
w następujący sposób:
daiji desu - daiji de gozaimasu fuben desu - fuben de gozaimasu
genki desu - genki de gozaimasu shizuka desu - shizuka de gozaimasu
Powyższe formy odnoszą się do
Kenjōgo
, czyli dotyczą mówiącego albo jego sfery.
isogashii desu - o-isogashikute irasshai masu
utsukushii desu - o-utsukushikute irasshai masu
genki - o-genki de irasshai masu
jözu desu - o-jözu de irasshai masu
shinpai desu - go-shinpai de irasshai masu
Powyższe formy odnoszą się do
Sonkeigo
, czyli dotyczą partnera albo osób trzecich.
Użycie prefiksów o- i go- przy
Keiyōdōshi
(kilka w ogóle nie może stać z tymi prefiksami) nie jest oparte na jakiejś
konkretnej regule. Dlatego używane formy należy pobierać od Japończyków.
Dla kilku wyrazów istnieją szczególne równoważniki
Keigo
:
hito - kata dare - donata, dochira-sama
dō - ikaga doko - dochira
ashita - asu, myōnichi kinō - sakujitsu
Równoważniki
Keigo
mogą powstawać też przez dodawanie prefiksów. Przy czym przeważnie stosuje się odpowiednio:
o
- dla rzeczowników, przymiotników i
Keiyōdōshi
pochodzących z języka japońskiego;
go
- dla rzeczowników i
Keiyōdōshi
pochodzenia sinojapońskiego.
Jest jednak kilka wyrazów, które nie podporządkowują się powyższej regule, na przykład:
okane - pieniądze ocha - herbata
ohashi - pałeczki ofuro - kąpiel, łazienka
onaka - brzuch oneriko - ciasto
onegai - prośba, życzenie
gomeshi - posiłek, gotowany ryż                      gomisō - smaczny posiłek
Obowiązkowo prefiksy te używane są z tymi wyrazami w mowie kobiecej.
Użycie przyrostków -
san
i -
sama
względnie -
sensei
przy wypowiadaniu imion albo zawodu partnera rozmowy lub osób
trzecich również należy do formy grzecznościowej.
Bardzo dużą grupą jest forma określania pokrewieństwa, gdzie szczegółowo określa się czy chodzi o rodzinę mówiącego,
czy partnera lub osób trzecich. Najważniejsze formy zostały przedstawione na następnej stronie.
Sonkei
g
o
Kenjō
g
o
Ojciec
otō-san/-sama
chichi
Matka
okā-san/-sama
haha
Dziadek
ojii-san/-sama
sofu
babka
obā-san/-sama
sobō
starszy brat
onii-san/-sama
ani
starszy brat
onii-san/-sama
ani
starsza siostra
onē-san/-sama
ane
młodszy brat
otōto-san
otōto
młodsza siostra
(o)imōto-san
imo
mąż
goshujin(-san)
shujin
żona
oku-san/-sama
tsuma,
nyōbō
syn
musuko-san
musuko
córka
ojō-san/-sama
musume
wyj, stryj
oji-san/-sama
oji
ciotka
oba-san/-sama
oba
wnuczka, wnuk
omago-san
mago
kuzynka, kuzyn
oitoko-san
itoko
bratanek,
siostrzeniec
oigo-san
oi
bratanica,
siostrzenica
meigo-san
mei
zięć
omuko-san
muko
synowa
oyome-san
yome
rodzina
gokazoku
kazoku
rodzice
goryōshin
ryōshin
rodzeństwo
gokyōdai
kyōdai
dziecko
oko-san/-sama
kodomo
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
  • zanotowane.pl
  • doc.pisz.pl
  • pdf.pisz.pl
  • klobuckfatima.xlx.pl