Katalog Śląskich monet królestwa Prus, SURVIVAL wojsko militarne turystyka, ⇒ Katalogi ( ...

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
ŚLĄSKIE MONETY
KRÓLESTWA PRUS
KATALOG
Piotr Kalinowski
KALETY 2006
Słowo wstępu
Katalog, który macie Państwo przed sobą powstał na
podstawie wydanego w 1883 roku dzieła von Saurmy
Schlesische
Münzen und Medalien
, dostępnego dziś dzięki działaniu Ruchu
Autonomii Śląska w internecie. W katalogu tym zamieszczono
monety (jak również medale talarowe) wybite przez śląskie mennice
(Wrocław i Kłodzko) zarówno dla Śląska jak i dla pozostałych ziem
Królestwa Prus (bite według stóp śląskiej, brandenburskiej jak
również polskiej) oraz przez mennice obce dla Śląska lub według
śląskiej stopy. Monety dla Śląska zanikają po wprowadzeniu reformy
walutowej w 1821 roku i zamknięciu dla bicia monet mennicy
wrocławskiej.
Katalog został ułożony nominałowo - według stóp
menniczych. Najpierw śląskiej (greszle i krajcary), później
brandenburskiej (grosze, części talara, talary i dukaty). Przy
większości monet podano ich ceny w euro osiągane współcześnie na
aukcjach zarówno stacjonarnych jak i internetowych (dane
pochodzą z portali Coinarchives, WCN, e-Bay, i Allegro).
Wszystkie uwagi do wyszukanych odmian, układu
katalogowego czy wyceny można składać pod adresem
pk99@op.pl
Piotr Kalinowski
2
 FRYDERYK II WIELKI
1740 - 1786
Pierwsze miesiące rządów 28-letniego króla zostały zdominowane przez gry dyplomatyczne.
W polityce zagranicznej okazał się ryzykantem i wytrawnym graczem. Dewizą rządów Fryderyka stało
się rozbudowywanie potęgi Prus przez wojny i podboje. Kryzys potęgi Habsburgów przypieczętowała
wówczas śmierć cesarza Karola VI, którą Fryderyk potraktował jako okazję do zakwestionowania
prawa Marii Teresy do dziedziczenia posiadłości Habsburgów. Rozpoczęło to wojnę o sukcesję
austriacką. Występując jako sojusznik Austrii, którego celem jest zabezpieczenie ziem dla Marii
Teresy, w grudniu 1740 wojska pruskie przekroczyły granicę, zajmując do końca stycznia 1741 niemal
cały austriacki Śląsk, będący wówczas jedną z najbardziej rozwiniętych prowincji Austrii. Zabiegi
Fryderyka by Maria Teresa uznała zdobycie Śląska bez wojny nie powiodły się i na wiosnę 1741
rozpoczęły się działania wojenne: tzw. wojny śląskie. Pierwszą porażką Fryderyka na polu bitewnym
była bitwa pod Małujowicami (niem.
Mollwitz
), 10 kwietnia 1741. Król, osobiście kierujący armią, dał
się zaskoczyć kawalerii austriackiej. Mimo ucieczki Fryderyka Prusacy zwyciężają, głównie dzięki
sprawności armii pruskiej i dowodzeniu feldmarszałka von Schwerina. 11 czerwca i 28 lipca 1742
podpisano traktaty pokojowe z Austrią. Śląsk pozostaje pod władzą Prus. II wojna śląska rozpoczyna
się w połowie 1744 i trwa do grudnia 1745, a Fryderyk odnosi spektakularne zwycięstwa nad armią
sasko - austriacką pod Dobromierzem (niem.
Hohenfriedburg
), pod Kotliskami (niem.
Kesseldorf
) i
Dreznem. Częściowo w wyniku dyplomatycznych błędów Fryderyka w 1756, rozpoczyna się wojna
siedmioletnia (1756-1763), w której przeciwko Prusom zawiązał się sojusz austriacko - francusko -
rosyjsko - saksoński. Uprzedzając przeciwników Fryderyk II wtargnął do Saksonii, zmuszając armię
saską do kapitulacji. Eksploatacja bogatej Saksonii i wcielenie jeńców saskich do armii pruskiej
pozwoliło na zwiększenie potencjału militarnego i gospodarczego państwa. Po początkowych
sukcesach w Saksonii i Austrii (np. bitwa pod Pragą), Prusy są zmuszone wycofać się z Czech po
przegranej bitwie pod Kolinem (18 czerwca 1757). Pomimo teoretycznej przewagi koalicji
antypruskiej, na korzyść Prus przemawiał brak wystarczającej koordynacji działań sojuszników, dzięki
czemu udało się Fryderykowi pokonać połączone, dwukrotnie liczniejsze od pruskich, wojska Rzeszy i
3
 Francji w bitwie pod Rossbach (5 listopada 1757), czy rozbić Austriaków w błyskotliwie rozegranej
bitwie pod Lutynią (5 grudnia 1757). Wiele z posunięć taktycznych Fryderyka przejdzie później do
historii wojskowości. Sukcesy te nie zmieniają faktu, że pozycja Prus, zmuszonych do walki na wielu
frontach, nie przedstawiała się najlepiej - w 1759 roku doszło do masakry wojsk pruskich pod
Kunowicami, kiedy z 30-tysięcznej armii Fryderyka przeżyły zaledwie 3 tysiące. Gdy wydawało się, że
sukcesy wojsk rosyjskich całkowicie pogrążą Prusy, zmarła caryca Elżbieta, a jej następca Piotr III
Romanow pośpiesznie zawarł w 1762 pokój, ogłaszając się nawet sprzymierzeńcem Prus (dwa lata
później Fryderyk zawrze ośmioletni sojusz z Rosją). Koalicja antypruska rozpada się i przywrócone
zostaje
status quo
sprzed wojny (Prusy ani nie zyskują ani nie tracą terytoriów, a Austria wreszcie
uznaje zdobycie śląska przez Prusy). W listopadzie 1762 podpisano preliminaria pokojowe francusko-
angielskie, a rozmowy pokojowe między Austrią a Prusami wieńczy podpisanie pokoju w
Hubertusburgu 15 lutego 1763. Resztę rządów Fryderyk poświęci głównie odbudowie potęgi kraju.
Już od pierwszych dni rządów, większość uprawnień Fryderyk koncentrował we własnych
rękach, uzasadniając to retoryką "oświeconego absolutyzmu". Chociaż sprawował władzę w sposób
absolutny, to wierzył, że celem polityki jest dobrobyt jego obywateli. Siebie uważał za sługę Prus i tego
wymagał też od obywateli, w myśl dewizy, że czasem trzeba poświęcić szczęście i wygodę w imię
dobra całego państwa. Jego polityka była na ogół konserwatywna. Faworyzował pruską szlachtę, którą
uważał za ostoję honoru i poczucia odpowiedzialności. Rozbudowywał armię i administrację,
usprawniał sądownictwo, kładąc nacisk na posłuszeństwo i wierność rozkazom. W chwili gdy
obejmował władzę armia liczyła 83 tys. żołnierzy, gdy umierał było ich już 190 tys. (z czego jedynie
połowę stanowiła ludność Prus). Wprowadził kilka ważnych reform. Jedną z jego pierwszych decyzji
było zniesienie tortur. Powołanej przez ojca komisji kodyfikacyjnej polecił dokonanie reformy
sądownictwa i skodyfikowanie prawa sądowego (za jego życia udało się tylko to pierwsze). W 1763
podjął próbę stworzenia systemu szkolnictwa podstawowego, wprowadzając przymus szkolny. Za jego
panowania rozwinął się też nowy typ szkoły średniej nastawionej na umiejętności praktyczne (tzw.
szkoła realna). Sam będąc agnostykiem, tolerował w swoim państwie różne wyznania, będąc bodaj
pierwszym królem, który tak otwarcie dystansował się do spraw religii. Fryderyk był wieloletnim
przyjacielem Woltera. Od lipca 1750 do marca 1752 gościł go w Berlinie i Poczdamie. Sam wolał
mówić po francusku niż po niemiecku – nie miał też dobrego zdania na temat ówczesnej literatury
niemieckiej.
4
 WALUTA:
1 Friedrichs d'Or = 5 Talarów
1 Dukat = 2 ½ Talara
1 Talar = 24 Grosze
1 Grosz = 12 Fenigów (Denary, Solidy)
1 Krajcar = 4 Fenigi
1 Greszel = 3 Fenigi
5
  [ Pobierz całość w formacie PDF ]
  • zanotowane.pl
  • doc.pisz.pl
  • pdf.pisz.pl
  • klobuckfatima.xlx.pl