Karaszewski W. - Zarys budowy geologicznej tzw. siodła gielniowskiego w obrębie wychodni liasu, AGH GiG WGGiOŚ (I ...

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
//-->Zarys budowy geologicznej tzw.siodłagielniowskiegow·obrębiewychodni liasuOpracowanie niniejsze jestpierwszą próbąkartograficznegopodziałunajdalej kupółnocy wysuniętegoobszaru liasuświętokrzyakiegona 9 seriiwyróżnionychw nowym podziale stratygraficznym (W. Karaszewski, 1960,1962; W. Karaszewski, J. Kopik. 1970)1.Jest to zadanieniełatwe,ponie-ważprzy kartowaniu tych terenów przez R. Krajewskiego (1947, 1958)znanabyła dokładniejtylko dolnaczęśćliasu,obejmująca4najniższese-rie. Obecnie zachodzi potrzeba nowego,szczegółowegoskartowania prze-ważającej częściliasuświętokrzyskiego,w tymrównieżrejonu Przysuchyzuwzględnieniem współczesnej znajomościprofilu liasu.Ponieważkarto-wanie liaSuświętokrzyskiego zostałow ostatnich lstach przerwane,zaszła:koniecznośćzestawienia kameralnego nowej mapy na podstawie dotych-czas zebranychmateriałów, zwłaszCza wierceńi przeprowadzanych prze-zemnie przezqłuższyczas dorywczych obserwacji terenowych.Pewną ilość wierceń miałem możliwość profilowaćsamodzielniebądź-teżprzywspółudzialeZ.~ozydry,Wni~rychprzypa4kach konsulto-wałemprojekty, no. ychwierceńimogłemjewizytowaćw ruchu. Ponie-wważjednakprzeważająca częśćodwiertówbyłasytuowana tylko na tere-nachrokującychnadzieje na.znalezienieSJ,ll'OWCÓWceramicznych, roz-mieszczenie ich jest bardzo nierównomierne. W rezultacie na znacznychoObszarach liasu Przysuchy mamy zamało odsłonięćiwierceń.Tylko szcze-.gółowekartowanie wpołączeniuz odpowiednio rozmieszczonymi wierce-niamimoże przyczynić siętu do dalszychzmianiuzupclnjeńw obraziemapy. Jednak i obecna·wersja mapymoże oddać usługizewzględunabardziej nowoczesne, od dotychczas opublikowanych,ujęcierozprzestrze-nienia.fl.asu na tym terenie. Mapa tazostaławraz z innymi jeszcze nie.ogłoszonymiopracowaniami kartograficznymi wykorzystana przy zesta-wieniu mapy odkrytej mezozoikuświętokrzyskiego(w druku). Przy tej.okazjimiałem możliwość'wzajemnego konsultowaniasięzinż.J.Dańco-1OStatnioopUblikowałem.podobne opracowaDle liasu wsChodnie.,obrzełeD1a·Gór-tokrzyB:1Ch(W.KarauewR1,1170).awi.-518wąWładyalawKara.so:ewsiddotyczącychiuzgadnianiaPragnęZniąproblemówtektoniki w strefie kon-taktu liasu z doggerem.wyrazić swą wdzięcznośćKol. drowi Z. Kozydrze zaudostęp­nienie mi znacznejilościnie publikowanych profilówwierceń,wykony-wanychprzeważniez Jego inicjatywy przez Instytut Geologiczny i prze-mysł materiałów ogniotrwałych.Bez tejżyczliwej współpracyniemógł­bymsię podjąćopracowania mapy.tuOpracowanie niniejsze, jak wspomnianowyżej,dotyczy najbardziej,kupółnocy wysuniętegoobszaru liasuświętokrzyskiego. Południowo­-wschodniaczęśćobszaru przedstawionego na mapie - napołudnieoddolinyJabłonicy-została uwzględnionaw nie opublikowanej mojejpracydotyczącejliasu okolicSzydłowca, Skarżyska-Kamienneji Stara-chowic(W,Karaszewski, 1966).I2:ARYSHlSroR.mBADAŃSzczegółowebadania liasu rejonu Przysuchyzostały rozpoczętewo-kresiemiędzywojennymprzezgrupępracowników Cz.Kużniarawra-mach pracPaństwowegoInstytutu Geologicznego. Prace te, prowadzonegłówniewzwiązkuz poszukiwaniamizłóż żelaziakailastego,byłykonty-nuowane w okresie ostatniej wojny.- Wyniki tych praczostały uwzględ­nione przez E. Riihlego w zestawionej w r. 1943przeglądowejmapie od-krytej, opublikowanej w polskiej wersji w 1946 r. Na mapie tej, wmyślpoglądówCz.Kużniara,wobrębie,,retykuiliasu"wyodrębniono:- utworyleżące poniżejseriirudonOŚnejjako ,,retyk inajniższylias";- "liasdolny"obejmujący serię rudonOŚnąBen8U:rtricto;:..- "lias"obejmującyutworynadległe.W okresie powojennym prace nad liasem rejonuKońskichi Przysuchybyłykontynuowane przezR.Krajewskiego (1947). Autor tenwyróżniłcztery serie liasu, analogiczne do opisanych przez J. Samsonowicza w 1929roku w dolinieśrodkowejKamiennej, a mianowicie:"seriępiaskowcówPiekła"-odpowiednik serii ostrowieckiej,,,serię główną rudną"-odpowiednik serii zarzeckiej,serię "skłobską"- odpowiednik serii gro-madzickiej oraz"węglowo-rudną"- odpowiednik serii zagajskiej.R.Kra-jewskibył skłonny zaliczaćrudy rejonu Przysuchy do seriiwęglowo-rud­nej. W rezultacie na mapie,załączonejdo wspomnianej pracywyróżniałkartograficznie wpołudniowej częściark. Przysucha tylko dwie dolneserie -skłobskąiwęglowo-rudną.Następnąz koleisyntezę kartograficznąliasu tego obszaruzawdzię­czamy S. Z.Różyckiemu,który w 1947 r.zestawił rękopiśmiennąMa-pę odkrytą p6łnocno-zachodniej częściGÓrSwiętokrzyskich.Wobrębie"retyko-liasu" autor tenwyrÓżnił5 serii, a mianowicie:górną serię ilastą,piaskowce górne,główną serię rudną,piaskowce dolne iseriędolnowę­glowo-rudną·czterech seriiniższychodnajdujemy" złatwościąodpowiednik!,ze zmienionymi nazwami, jednostekwyróżnionychprzez,R.Krajewskiego.,S.Z.,Różyckiwprzeciwieństwiejednak doR.Krajewskiegozaliczałrudy rejonu Przysuchy do"głównejserii rudnej", podobnie jak towcześ-WśródczęściowozarYS budowy gro!oglcznejtZw.siodłagle!niowskiejjO------=--519niej uczyriil Cz.Kuźniar."Górnaseńailasta",wyróźnionaS. Z. Ró-życkiegowpółnocno-wschodnimrogu mapy Opoczno iprZyległychskraw-kach map Nowe Miasto i Przysucha, prawie wcałości włączanajest dojuryŚl"odkowej,(Eug..Cieśla,Z. Kozydra,1958;,J: Daniec,1963).Do juryśrodkowejzaliczasięobecnieprzewaźającll'częśćstrefy wydzielanej namapach Nowe MiastoiTomaszów Mazowiecki jeszczew'obrębieliasu. Namapie Przysucba granica tazostała dośćznacznie zmieniona.Mapa S. Z.Różyckiego, chociażnie opublikowana,byłaprzezdługiczasjedyną syntetyczną mapątak wielkiego, obszaru ioddawała dużeusługim.m.przy projektoyvaniuposzukiwańsurowcowych.Zostałaonarównież uwzglęciniona wdru~wydaniuprzeglądowejmaPYodkrytej.Dalsze zmiany w oDrazie'liasUrej. Przysuchy wprowadzaR.Krajew-ski w wyniku kartowaniaopartego:)ń.in.na wierceniach wykonanychprzez Instytut Geologiczny wgwłasnegoprojektu,lubZ. Kozydry oraznamateriałach przemysłuslU'owców ska41ych.Równocześnie nąstąpiływspomniane'jużznaczneprzesunięciagra-nicy liasu zjurą Ś):odkowąnakorzyśćtej ostatniej w wynikubadańEug.Cieśli(1957)iJ. Daniec(1963, 1970),opartychgłówniena wierceniach.Zmiany te2i,?-a1azłyswój wYraz w obrazie mapy regionuświętokrzyskie­go opublikowanej przez Instytut Geologiczny w1961r. W,czasie zesta-wiania,tejmapy niebyły.Jednak jesżczeznane zasady nowegopodziałustratygra{icżnego,liasu ichociażbyz tego powodu jest ona wprzeważa-jącej częścizdezaktualizc:lwana2.''NowypodZiałliasu na tym tereniezostałpo raz pierwszyuwzględnio­ny przeze mnie w1962r. nie,tylkowtekście,ale i nazałączonejmapie.Zewzględujednak namałą skalęmapypodzieliłemwówczas lias'jędyniena czterygłówne piętra:hettap.g, synemur, pliensbachitoark.'przezuwAGI O BUDOWIE GEOLOGICZNEJ REJONU PRZYSUCHYI PRZEBIEGU WAZNIEJSZYCH DYSLOKACJILias rejonu Przysuchy,sensulato tworzy, ogólnhlbiorąc, płaskąanty-klinę, którąCz.Kuźniar(1922)nazyWał"siodłemgie1niowskim". Antykll-na1ny charakterpodkreśla zwłaszcza otaczającago od zachodu,północyipółnocnegowschodu strefa wychodni jUryśrodkowej.Wprzeciwieństwiejednak do stosunkowomałoskomplikowanej budowy strefy wychodni ju-ryśrodkowejobszar liasu jestpociętylicznymi uskokamipodłużnymii poprzecznymi izaklęśniętywczęścicentralnej. Tutaj na tle ogólnej bu-dowy antyklina1nej zaznaczasię'wyraźnieobecnośćsynkliny. Synklina tarozmiarami przypominawyróżnioneprzeze mnie syrik1inySzydłowca-Starachowic iSkarżyskaKamiennej,-Niekłania(W.Karaszewski,1966).R.Krajewski(1958)nazywają "nieCkąPrzysuchy - Gielniowa".Jak wynika jednak z nowszychmateńałów,okolice Gie1niowa nie ma-jąbudowy nieckowatej, lecz raczejmonoklinalną, skomplikowanąlicz-..Pierwaą próbę podziałuItrat:Y.gJ:a,t lcsDeao.IerU a.trow1ecklej;J.Samaonow1eza, csyU.,piaskowcóWPiekła"R. Kra'ewlldego(19ł7>,namniejs~jednOltki orazwyodrębnienie"serU"lde10nych nów"l:.l:stherto; lp. na t:rm terenie, choclat bezuJ-:ela lr.artograflczneao.zawdzi~cza­my Eug.CiełU1 Z.Kozydru (l.).520Wład~aw.Kara.ozewoklo_·~1~2W,~3~~'.~._~5.~6k~~_··Zary.budowy ieologlcznej tzw.siodłagielnloWBklego521FIg.0. Mapaliasu okolic PrzysuchyGeoloilc mlllp<>I.the LIBIIsie In the reilon<>I.PrzysuchaObjaśnienIaJaknatta:.l~logieznaExplaDaUol1l alinFig.ly1' S.s108gz10tO+-------------------------------------------------------------------------+Jura 8rodkowa: Jta - aaien. llb" -bajo'ócfi! -wezuI; lura dolna, U••górny:Lab -seria boruc1el1::a." Lsc - Beriaciecba; l1aIśrodkowy:Lsd -ledadnewicka,Lal -aerlaliekliOwwka;11udollly:Ltll:: -leriakoIzOfowaka. Li0-te-łKwartaln1k Geologiczny- [ Pobierz całość w formacie PDF ]
  • zanotowane.pl
  • doc.pisz.pl
  • pdf.pisz.pl
  • klobuckfatima.xlx.pl